Leke Çıkarma Yöntemleri

Leke çıkarma yöntemleri, lekeyi belli bir alanla sınırlayarak lekenin dağılmasını önlemeye yönelik olmalıdır.

Etkili bir leke çıkarma yöntemi olarak, “süngerleme” örnek verilebilir. Bu yöntemin uygulanması için temiz bir bez ya da havlu parçası ve leke çıkarıcı ya da aerosol gibi bir ön işlem spreyi gerekir.

Süngerleme leke çıkarma yönteminde sırasıyla şu adımları takip edin:

• Öncelikle, yere bir bez ya da havlu parçası serin.
• Lekeli giysiyi, leke bu serdiğiniz bezin üzerine gelecek şekilde yüz üstü koyun.
• Yöntem sırasında küçük beyaz bir bezi, kullanacağınız leke çözücüyle ıslatın.
• Lekeyi, giysinin tersinden bu bez ile ovalayın.
• Leke çıkarma yöntemleri uygulanırken lekeyi, çevresinden ortasına doğru silerek lekenin dağılmasını önleyin.
• Leke, bu yöntemle altta serili olan beze geçtikçe, bezin başka bir kısmını kullanarak işleme devam edin,
  bu şekilde leke her defasında beze geçecektir.

Leke, beze hiç geçmeyinceye kadar bu leke çıkarma yöntemine devam edin. Sonra lekenin tamamen temizlenmesi için giysinizi çamaşır makinesi ile veya elinizde yıkayın.

Tükenmez kalem kaynaklı mürekkep lekesi için saç spreyi kullanmak:
Bazı saç spreyleri, mürekkep lekesi çıkarılırken etkili olabilir, fakat giyside kaygan bir leke ve koku bırakabilirler. Saç spreyleri, leke çıkarma yöntemleri ile kullanılırken bazı kumaşların rengine de zarar verebilir. Alkol, tükenmez kalem lekesinin yağlı kısmını temizlemek için faydalı olan bir bileşendir.

Mum lekesini ütülemek: Mum lekesini üzerine kağıt koyarak ütülemek, bazı durumlarda lekenin dokuya tamamen işlemesine neden olabilir. Bu leke çıkarma yöntemi yaygın olarak kullanılır, fakat her kumaş türü için tavsiye edilmez. Çünkü mum boyası, kumaşın içine daha çok işlerse, deterjanla mum lekesini çıkarmak daha zor hale gelir.

Yıkanabilir mürekkebin üzerine mum dökmek: Bu leke çıkarma yöntemi lekeyi çıkarmaz, üstelik bir de kumaşta protein lekesi oluşur.

Bulaşık deterjanı kullanmak: Yemek lekeleri için bazen önerilse de bulaşık deterjanları makinede çok sıcak su ile kullanılmak üzere üretilmiştir. Alkalik özellikleri o kadar yüksektir ki, leke çıkarma yömtemleri uygulanırken ellerinizi tahriş edebilir. Renkleri de soldurabilir ve yün, ipek ya da naylon liflere zarar verebilir.

Giysi boyalarının akmasını önlemek için tuz kullanmak: Bugünlerde üretilen boyaların akmazlığı, giysiyi tuzlu suda bekleterek arttırılamaz. Leke çıkarma yöntemleri kullanıldığı sırada pamuk, keten ya da yapay ipekten kumaşlar, rengi akmaması için tuzlu suda bekletilse bile bunun kalıcı bir etkisi olmayacaktır. Tuz, sentetik liflerin renklerini koruyamaz. Çünkü sentetik lifler, tuzdan etkilenmeyen kimyasal maddelerle boyanır.

Şampuan kullanmak: Leke çıkarmak için bazen şeffaf jel şampuanlar önerilir. Genellikle leke çıkarma yöntemleri uygulandığı sırada kumaşa zarar vermeyip hafif yağ lekelerinde etkilidirler, fakat çamaşır deterjanları daha etkili ve daha ucuzdur. Ayrıca renkli ya da opak şampuanlar, kumaşta leke bırakacak maddeler içerebilir veya durulanamayacak kadar çok köpürebilirler.

Beyaz sirke kullanmak: Sirke (asitik asit); pamuk, yapay lif, asetat, triasetat ya da ipek liflerini inceltebilir ve renk değişimine neden olabilir. Eğer leke çıkarma malzemesi olarak kullanacaksanız, giysinin görünmeyen bir yerinde test edin. Leke çıkarma yöntemleri sırasında faydalanılan sirke, bugün üretilen sentetik ya da kalıcı baskılı kumaşlardaki lekeleri çıkaramaz ve kırışıklığa neden olabilir.

Deodorant Lekesi Çıkarma Yöntemleri
Sıvı deterjan uygulayıp, ılık su ile yıkayın. Alüminyum ve çinkodan oluşan tuzların çıkarılması doğru leke çıkarma yöntemleri uygulansa bile mümkün olmayabilir.

Tırnak Cilası Lekesi Çıkarma Yöntemleri
Asetat, triasetat ya da modakrilik kumaşlardaki oje lekelerinde aseton kullanmayın, çünkü bu kumaşlar kolaylıkla çözünür yapıdadırlar. Bu kumaşları, profesyonel kuru temizleme firmalarına götürün.

Ahır Kokusu Çıkarma Yöntemleri
Çamaşırları 4-8 kaşık amonyak ekleyerek ağır lekeler için olan deterjanlarla yıkayınız. Birlikte kullanıldıklarında zehirli gaz yayacaklarından amonyak ve renk açıcıyı çamaşır makinesinin aynı gözüne koymayınız. Amonyak; uygun leke çıkarma yöntemleri ile renkli kumaşlarda kullanılabilir, fakat nadiren de olsa giysinin rengini değiştirebilir.

İyot Lekesi Çıkarma Yöntemleri
İyot, fotoğrafçılarda asit dengeleyici olarak satılan sodyum tiosülfat ile kolayca temizlenebilir. Eğer fotoğraf dengeleyici solüsyon, sodyum tiosülfattan başka kimyasal maddeler de içeriyorsa, leke çkarılır iken tercih edilmemelidir. İyot lekesi, piyasada satılan bazı leke çıkarıcılar ile de çıkarılabilir.

Kurşun Kalem Lekesi Çıkarma Yöntemleri
Önce çok bastırmadan silgi ile silin. Hassas kumaşlar için “süngerleme” leke çıkarma yöntemini kullanın.
Çoğu dayanıklı yıkanabilir kumaşlar için, lekeye bir ön işlem aerosol spreyi püskürtün. Ağır lekeler için leke çıkarma yöntemleri arasında sıvı deterjanla ovmak iyi bir seçim olacaktır. Ilık suyla durulayın ve son olarak çamaşır makinesinde yıkayın.

Koku Çıkarma Yöntemleri
Birçok koku, giysiyi çamaşır makinesinde yıkayarak giderilir. İnatçı kokular için, giysiye kalsiyum karbonat kristalleri, aktif kömür ya da soda koyarak ağzı açık bir kutuda ya da giysi dolabınızda bekletin veya giysiye direkt soda serpip biraz bekledikten sonra silkeleyin.

Lateks Boya Lekesi Çıkarma Yöntemleri
Boya kurumadan, uygun leke çıkarma yöntemleriyle müdahele edin. Eğer boya kurumuşsa lekeyi çıkarmak çok zor olabileceğinden, ön leke çıkarma işleminin yapıldığı kuru temizleme hizmeti alın.

Ter Lekesi Çıkarma Yöntemleri
Sıvı deterjanla ılık suda 15-30 dakika arası ıslatmak, en uygun leke çıkarma yöntemleri arasındadır. Bu yöntem uygulandıktan sonra, ürünleri çamaşır makinesinde yıkayın.

Böcek İlacı Lekesi Çıkarma Yöntemleri
Eğer su karıştırılmamış konsantre sıvı giysi üzerine dökülürse, uygulama sırasında giysiyi plastik eldivenle tutun.
Giysiyi hemen atın. Çamaşır makinesinde yıkamak, konsantre sıvının zehirli etkisini gidermez, bu yüzden leke çıkarma yöntemleri de gereksiz yere vakit kaybı olacaktır. Konsantre olan ilaçlar dışındakileri, çamaşır makinesinde diğer çamaşırlardan ayrı olarak yıkayın. Eğer yıkamadan sonra leke izi hala görünüyorsa, ağır leke deterjanıyla bol sıcak suda yıkayın. Sonra asarak kurutun.

Pas Lekesi Çıkarma Yöntemleri
Pas lekeleri, çamaşır makinesinde yıkanarak çıkmaz. Çamaşır suyuysa, pas lekelerini daha kalıcı hale getirir.
Pas çözücüler birçok kumaş için güvenli ve etkilidir, fakat hidroflorik asit içeren pas çözücüler aşırı derecede zehirli madde içeriyor olabilir, cilde ve kumaş dokusuna da zarar verebilir. Su ve oksalik asit kristalleri solüsyonu pas lekelerini çıkarır, fakat bu kristalleri piyasada bulmak genellikle zordur.

Yanık Lekesi Çıkarma Yöntemleri
Selülozik (pamuk, keten, rami, yapay ipek), yün ya da sentetik lifler, aşırı sıcaktan hasar görür. Eğer kumaş, kalın
ve tüylü ise, yöntem olarak yanmış dokuyu fırçalayın. Yanmış bölgeyi sıvı deterjanla ovun. Çamaşır makinesinde yıkayın. Eğer leke çıkmamışsa, renk açıcı kullanın. Yanmış kumaş, çok incelmiş olabilir. Erimiş sentetik karışımlı kumaşlar hiçbir yöntemle tamamen onarılamaz.

Duman, İs Lekesi Çıkarma Yöntemleri
İsi, evin dışında silkeleyin. Fosfat bazlı ağır leke deterjanı, bir fincan su düzenleyici ve yarım fincan da renk temizleyici ile çamaşır makinesinde yıkayın. Suyu, kumaşa uygun sıcaklığa ayarlayın. Havalandırarak kurutun. Duman kokusu kalıp kalmadığını kontrol edin. Eğer gerek duyarsanız, leke çıkarma yöntemleri tekrar edilebilir.
Pamuk ve pamuk karışımlı kumaşlar için 3 ya da 4 yıkama gerekebilir.

İdrar Lekesi Çıkarma Yöntemleri
Soğuk su ile akıtıp, çamaşır makinesinde yıkayın. Yataklardaki lekeler için idrarı, deterjanlı su kullanarak bir bez ile silin, bu yöntemi takiben sirkeli su ile tekrar bez kullanarak silin. Kuruması için bekleyin ve eğer koku çıkmamışsa, üzerine soda vaya kalsiyum karbonat serpin, bir gün bekledikten sonra elektrikli süpürgeyle çekin.

Sulu Boya Lekeleri Çıkarma Yöntemleri
Çamaşır makinesinde yıkayın. Sadece kuru temizleme yapılabilen kumaşlar için profesyonel bir kuru temizlemeciye danışın. Döşeme kumaşlarındaki, koltuktaki ya da halıdaki sulu boya lekeleri suda çözülmezse, konusunda uzman firmalardan halı yıkama veya koltuk yıkama hizmeti alın.

Zıt Renkleri veya Farklı Süsleri Olan Giysiler
Bazı giysiler, koyu kumaş üzerine beyaz süs ya da beyaz kumaş üzerine kırmızı şeritler gibi parlak renkte süsler olacak şekilde tasarlanır. Bu giysilerin etiketinde yıkanabilir yazdığında, insanlar genellikle renklerin akmasından şikayet ederler. Örneğin; beyaz gömlek, kırmızı süslerden akan boya ile pembe olur.

Bazen bu problem, leke çıkarma yöntemleri uygulanmadan giysinin güçlü bir deterjanla sıcak ya da ılık suda yıkanmasıyla çözülür. Süste kalmayan fazla boya, boyadığı çamaşırda da kalıcı değildir ve bazen ikinci bir yıkama, bu problemi kolayca çözer. Bazen renk açıcılar da kullanılabilir, fakat renk açıcı, süsün rengini de değiştirir ve dahası giysinin görünüşü değişir.

Lekenin Ne Lekesi Olduğu Bilinmiyorsa Hangi Yöntem Kullanılmalı?
Farklı lekelere farklı leke çıkarma yöntemleri uygulandığından, önce en tehlikesiz leke çıkarma yöntemini deneyin.

Protein lekeleri söz konusu olduğunda bütün giysiyi soğuk suda ıslatıp bekletin. Eğer, bütün giysiyi ıslatmanız mümkün değilse, ılık su ile süngerleme tekniğini uygulayın.
Yağlı lekeler için sıvı deterjan ve sıcak ya da ılık su ile yıkayın.
Lekenin pas lekesi olduğundan şüphelenirseniz, leke çıkarma yöntemleri arasında olan renk açıcıyı kullanmadan önce pas sökücü uygulayın. Leke çıkmazsa, ön işlem spreyi ya da tüm kumaşlar için olan renk açıcı kullanın.
Kombinasyon lekeler için renk açıcı etkisiz olursa ve giysi renk akıtmaz ya da beyazsa, yöntem olarak çamaşır suyu ve su karışımı kullanın.

Modern Kumaşlar Hakkında Kısa Bir Not
Sentetik lifli kumaşlar ısıya karşı hassastır. Leke çıkarma yöntemleri uygulanırken yüksek sıcaklık uygulanırsa,
bu kumaşlar çekebilir veya eriyebilir. Ayrıca, leke çıkarma amacıyla çamaşır makinesinde yıkanan ya da çamaşır kurutma makinesinde çok bekletilen giysiler, kalıcı şekilde kırışabilirler.
Ütü ile bu kırışıklıklar düzeltilebilir, fakat bu liflerin erime sıcaklığı, ütünün kırışıkları açması için gerekli olan sıcaklığa o kadar yakındır ki, erime ve delinmeyi önlemek için ütülerken çok dikkat edilmesi gerekir. Kırışıklıklar düzelse bile, giysi yüksek sıcaklıktan dolayı çekeceğinden boyutları değişebilir.

Giysi Bakımı ve Lif İçeriğini Gösteren Etiketler
Bir kumaşın yıkanabilir olup olmadığını bakım etiketini okuyarak anlayabilirsiniz. Örneğin; etikette “Ağartıcı kullanmayınız” yazıyorsa, leke çıkarma yöntemleri uygulanması sırasında çamaşır suyunu kullanamazsınız.

Giysi imalatçılarının, “bakım etiketi” üzerine önerilen bakım işlemini yazmaları gerekir. Bu etiketler, genellikle giysilerin yakasında bulunur, ama bazen de yan dikiş yerinde olur. Etiketlerde; imalatçının giysi bakımı için evde yıkama mı, yoksa kuru temizleme mi önerdiği gibi bilgiler bulunur.

Profesyonel leke çıkarma yöntemleri kullanılan kuru temizleme önerisi, giysinin temel lif içeriğinden çok giysinin tela ve fisto gibi kısımlarıyla ilgilidir. Özel dikilmiş yün giysilere genellikle “sadece kuru temizleme” yapılabilirken, yün kazaklar “elde yıkanabilir”. İpli etiketler ya da giysi üzerindeki diğer etiketlerse, lif içeriğini gösterir.

“Sadece Kuru Temizleme” Etiketi Bulunan Kumaşlar
Burada tarif edilen yöntemler “sadece kuru temizleme” etiketi bulunan giysilere uygulanmaz. “Kuru temizleme” ya da “profesyonel kuru temizleme” etiketi bulunan giysiler temizlik için kuru temizlemeciye götürülmelidir. Giysinin lif içeriği ve lekenin cinsi kuru temizlemeciye söylenmesi, leke çıkarma başarısını olumlu etkileyecektir.
Sonuçta, profesyonel kuru temizlemeciler bile her lekeyi çıkaramaz. Kuru temizlemeciler leke çıkarılamayacaksa size bunu söylerler, fakat bunu önceden tahmin etmek biraz zordur. Örneğin; renkli kumaşlardaki boya lekeleri, tamamen çıkarılamayan lekelerden biridir.

Kotlardaki Beyaz Çizgiler
Leke gibi durabilen beyaz çizgiler, büyük ihtimalle çözünmemiş deterjandan kaynaklanmaz. Kotlar, genellikle suda akan kısa ömürlü çivit boyalarıyla boyanır. Çamaşır makinesinin haznesi döndükçe, kotun kenarlara değen kısımları daha çok yıpranır ve bu da renginin akmasına neden olur. Kotları makineye atarken tersini çevirmek gibi yöntemler, bu beyaz çizgileri azaltacaktır. Çivit boyasından kaynaklanan genel renk akıtma problemini önlemek için etiketinde renk akıtmaz yazan polyester/pamuk kotlar bulmaya çalışın. Bunlar, koyu mavi renklerini koruyacaktır.